logo




PRAWO MAGDEBURSKIE

W dawnej Polsce, poczawszy od XIII wieku zakladanie wsi lub miast odbywalo sie zazwyczaj na prawie niemieckim, bylo to wynikiem naplywu osadników z Zachodu, głównie kupców i rzemieslników przynoszących ze soba gotowe wzorce organizacji miejskiej czyli tak zwane LOKACJE. Lokacja na prawie niemieckim gwarantowala prawa mieszczanskie dla mieszkanców miast, uniezalezniając ich od feudałów, powodując silny rozwój rzemiosła, handlu i wymiany towarowo pieniężnej. Wzorem prawnoorganizacyjnym dla miast Sląska, Małopolski, Wielkopolski byl początkowo Magdeburg . Podstawowym zbiorem praw w Magdeburgu był tzw. Weichblid Magdeburski, który powstał z połączenia „traktatu o ustroju sądowym" z „prawem ławniczym magdeburskim". Zbiór ten znany był w 2 formach: 1. „Wulgota"- używana gł. w Niemczech 2. „Układ Konrada z Opola" używany w Polsce , przetłumaczony na język łac. Przez Kanclerza Lasinskeigo- Zygmunt Stary nadał temu przekładowi moc obowiązującą. Prawo Magdeburskie zostało wprowadzone po raz pierwszy w Złotoryji na Sląsku w 1211 r. A następnie w Srodzie Sląskiej przed 1235 r. W Wrocławiu 1242 r. W Krakowie 1257 r. Miasta te z kolei były wzorami dla innych polskich miast lokowanych na np. sredzkim prawie, które było wczesną i konserwatywną odmianą prawa magdeburskiego według niego w miescie rzadził sołtys, lub wójt dziedziczny wraz z ławnikami, a miasto posiadało ograniczoną autonomię i ograniczone sądownictwo. Na chełminskim prawie lokowano miasta na Mazowszu, Prusach, Pomorzu Wschodnim. W samym XIII wieku lokowano około 100 miast były to najczęściej znaczłce ośrodki takie jak Kraków, Wrocław, lub mniej znaczące osady targowe, które obejmowały swoim zasięgiem najbliższą okolice. W wieku XV było ich już około 500 ale tylko 3 zaliczały się do dużych miast skali europejskiej tzn. Kraków, Lwów i Gdańsk, zaś kilkadziesiąt zaliczyć można do miast średnich, lub małych, a pozostałe wypada uznać jako miasteczka rolinicze w których liczyl sie tylko targ. Polska zaliczala sie do panstw slabo zurbanizowanych i slabo uprzemyslowionych. Byly one coprawda wspomagane ulgami celnymi oraz przywilejami ekonomicznymi, z których najbardziej porządane było prawo składu- zobowiązujące przyjezdnych kupców do zatrzymania się w mieście i wystawienia wiezionego towaru na sprzedaż. Prawo takie na sól, ołów, i miedz otrzymał Kraków i Kazimierz oraz niektóre inne miasta miały przywilej na inne towary. Intensywna kolonizacja od XIII do XV wieku spowodowala ze stworzona wówczas sieć miast i wsi przetrwała do XIX wieku.